Het Zuid-Limburgse heuvelland is geologisch heel bijzonder. De opbouw van de bodem nabij de oppervlakte en de vorming van het landschap wijken af van de rest van Nederland. En iedereen kent wel de ‘grotten’ in de mergel van Valkenburg.

Carboon

In Zuid-Limburg komen meer dan 300 miljoen jaar oude gesteenten uit het Carboontijdperk aan de oppervlakte. Dit zijn lagen zandsteen en schalie (verharde klei) die zichtbaar zijn in het rivierdal van de Geul. Dieper begraven in de bodem liggen de lagen steenkool die tot eind jaren ’60 van de vorige eeuw werden gewonnen.

Mosasaurus

Zuid-Limburg is wereldwijd bekend vanwege de vondsten van het zwemmende reptiel, de Mosasaurus, uit de kalksteen van de Sint-Pietersberg. De kalkstenen uit het Krijt komen in een groot deel van Zuid-Limburg aan of nabij de oppervlakte voor. De kalksteen (‘mergel’) uit de Sint-Pietersberg wordt vanaf de 19e eeuw vooral gebruikt voor de productie van cement. De bij Sibbe ondergronds gewonnen kalksteen wordt toegepast als bouwsteen.

Zilverzand

Het zilverzand is een belangrijke delfstof van Zuid-Limburg. Zilverzand is extreem zuiver kwartszand dat bijna 15 miljoen jaar geleden in de kustzone van de toenmalige zee is afgezet. Het zand dankt de naam aan de sterke reflectie van het zonlicht op de kwartskorrels. Het zilverzand, gewonnen in open groeven bij Heerlen, wordt onder meer gebruikt voor de productie van (kristal)glas en voor toepassingen in de chemische en keramische industrie.

Maasterrassen

De rivier de Maas heeft de afgelopen drie miljoen jaar het kalksteenplateau bedekt met lagen grind en grof zand. Door insnijding van de Maas zijn rivierterrassen ontstaan: vlakke delen begrensd door een meer of minder steile helling. Lokaal wordt het riviergrind bedekt door een laag fijn zand en löss afgezet in de laatste ijstijd.

Breuken

Zuid-Limburg vormt de overgang van de Belgische Ardennen en het Duitse Eifelgebergte in het zuiden naar het Noordzeebekken in het noorden. Het midden van Limburg wordt doorsneden door enkele grote breuken die de begrenzing vormen van de zogenoemde Roerdalslenk. In het zuiden van Zuid-Limburg zijn ook oude breuken zichtbaar, maar grote verschuivingen langs deze breuken treden tegenwoordig maar zelden op.

Meer informatie over de geologie en het landschap van Zuid-Limburg is hier te vinden.